Düz Dişli Çarklar

 Düz Dişli Çarklar
 Düz dişli çarkların imalatı, kontrol ve muayenesi helisel dişli çarklara nazaran daha kolaydır. Montaj sırasında gerektiğinde kolaylıkla rektifiye edilebilirler. Düz dişli çarkların helisel dişli çarklarla kıyaslandığında en önemli dezavantajı kavrama prosesindedir. Düz dişli çarklarda bir eş diş çiftinin teması bütün diş genişliği boyunca ani olarak meydana gelir. Bu nedenle herhangi bir taksimat (diş boşluğu) hatası girişime ve gürültüye sebep olmaktadır. Genellikle taksimat hattı hızının 10 m/s dan küçük olduğu ve düşük yük taşıyan uygulamalarda
kullanılır. Düz dişli çarklar kavrama esnasında veya haricinde çarkların eksenel hareket ettiği
Helisel Dişli Çarklar  Helisel dişli çarklar dişli imalat tezgahlarının çoğunda imal edilebilir. Daha geniş olduğu için imalatları uzun sürer, bu nedenle aynı boyuttaki düz dişliye göre pahalıdır. Bununla birlikte aynı boyuttaki düz dişliye nazaran %50 daha fazla yük taşır. Helisel dişli çarklar verilen bir güçte düz dişliye nazaran kompakt bir dizayn arz ederler. Dişlerin devreye girmesi tedrici olduğundan sessiz çalışırlar ve böylece taksimat hattı hızının 10 m/s den büyük olduğu uygulamalarda da kullanılırlar. Çalışma esnasında, helis açısı nedeniyle eksenel yönde de diş kuvveti meydana gelir. Bu da yatak seçimi bakımından düz dişlilere göre dezavantaj teşkil eder. Ok (Herringbone veya çift helis) Dişli Çarklar  Herringbone (çift helis) dişli çarklar helisel dişli çark ile aynı karakteristik özellikleri taşımakla birlikte, zıt yöndeki helisler nedeniyle eksenel yöndeki kuvvetler birbirlerini dengelemekte ve böylece eksenel kuvvet meydana gelmemektedir.  Sağ ve sol helis arasında yiv varsa bu takdirde çift helis dişli olarak adlandırılır (şekil 1-c). Arada yivin olmadığı Herringbone dişlilerde ise yüksek hızlarda helislerin birleştiği uçlarda gürültüye sebebiyet veren yağ sıkışması meydana gelir. Aynı zamanda yüksek hızlarda sıcaklık artmaktadır. Yivin diğer bir faydası eksenel yüke bağlı olarak meydana gelen diş kırılmasını minimize etmesidir.  Uygulamada en fazla kullanılan helis açısı 30 dir. İç dişli çark imalinde, kesici takımın hareketi açısından, yiv olması zorunludur. Şekil 1-d'de Herringbone dişli görülmektedir. Helislerin kesintisiz birleşmesi nedeniyle, yüksek hızlarda birleşme yerinde yağ sıkışması meydana gelmektedir. Bu nedenle gürültülü çalışırlar. Helislerin birleşme yerinde gerilme yığılması vardır. Bu da dişin kırılma ihtimalini arttıran olumsuz bir etkendir. Herringbone dişli çarklar iç dişli çark olarak imal edilemezler. Kesici takımın hareketi için arada yiv olması gerekmektedir. İç Dişli Çarklar  İç dişliler, pinyon ile çarkın dönme yönlerinin aynı olması istenen yerlerde az yer işgal ettiklerinden, dişli kutusunun küçük olması gereken yerlerde, planet dişli sistemlerinde kullanılırlar. (Şekil 1-e)  Kremayer  Kremayer, diş sayısı, yuvarlanma dairesi çapı sonsuz bir dişli gibi kabul edilebilir. En önemli kullanılış yeri kesici bıçak olarak dişli imalatındadır. Ayrıca dik yamaçlara tırmanan trenlerde, bazı tip asansörlerde; dişli tekerleklere şekilsel bağlantılı bir ray (klavuz) olarak kullanılırlar.