Hazırlanan Bilgisayar Programı

Farklı platformlarda çalışan iki ayrı bilgisayar programı hazırlanmıştır. Programlar arasında veri aktarımı yoluyla ortak çalışma da yapılabilmektedir. Programların yapısı ve çalışması aşağıda tanıtılmaktadır: Program 1. Bu programda; düz, helisel, konik ve sonsuz vida dişli mekanizmalarının boyudandırılması ve "Autocad 2000" programında dişlilerin 2 boyutlu olarak modellenmesi gerçekleştirilmektedir. Bu programın hazırlanmasında "Visual Basic" programı kullanılmıştır. İlk adımda mekanizma türünün seçilmesi istenmektedir. Daha sonra seçilen mekanizma türüne göre değişen formlar sayesinde veri girişleri yapılıp, veri girişlerine göre oluşan hesap sonuçları anında görülebilmektedir. Kullanıcının verilerine bağlı olarak hesaplanan modül değerine yakın standarr modül kullanıcı tarafından tablodan seçilir. Modül değerinin belirlenmesiyle modüle bağlı olan dişli çark boyudan hesaplanarak kullanıcıya sunulmaktadır. Son aşamada, Autocad programı ile eş çalışılarak, mekanizmayı oluşturan dişli çarkların ön ve yan görünüşlerinden oluşan 2 boyudu modelleme resmi elde edilmektedir. Veri girişi ve sonuçların gösterimiyle ilgili programdan alınmış bazı örnek formlar ve Autocad programında yaptırılan bir örnek çizim Şekil 1 'de verilmiştir. Bu program ile hesap süreci en aza indirilerek parametrik tasarıma benzer bir çözüm amaçlannuşar. Burada; tek ya da çift kademeli dişli çark mekanizmalarının en az sürede, en az hata ile boyudandirilmasim sağlayan ilk adımın ardından ANSYS programında sonlu elemanlar analizi için kullanılabilecek 3 boyudu diş modeli de elde edilmektedir. Diş modelinin elde edilmesinde Colbourne [6] tarafından önerilen geometrik ifadeler kullanılmışür. Program mantığını anlatan işlem akışı Şekil 2'de verilmiştir. Bu program, ilkinden farklı bir olarak "Microsoft Excel®" uygulamasıdır. Excel'in formül yazma, makro yaratma ve "Visiual Basic" nesnelerini kullanılabilme özelliklerinden faydalanılarak hazırlanan programda işlemlerdeki hız ve hassasiyetinin yanı sıra görselliğiyle de kullanıcıya kolaylık sağlanmaktadır. Program, bazı örnekleri Şekil 3'te görülen çalışma sayfaları şeklinde hazırlanmış olup sayfalar arasında geçişler makrolara sahip butonlarla yapılmaktadır. Programda modül değerinin seçimiyle mekanizma boyutları hesaplanıp,sunulmasının yanı sıra model oluşturmak için gerekli diş profilini meydana getiren noktaların koordinatları da elde edilmektedir. Bu koordinadar diğer çizim programlarında da kullanılabilir. Dişli profili aktif ve aktif olmayan iki kısımdan
oluşmaktadır (Şekil 4). Aktif olan kısım evolvent eğrisi, diş dibi kısmı (trochoid) takım özelliklerine bağlı olarak elde edilen bir eğridir. Bu çalışmada elde edilen koordinatlar kremayer ve azdırma takımı ile elde edilen diş profiline aittir (Şekil 5). Takım başı kavis yarıçapı (R,.) 0,3.» olarak alınmıştır. Nokta koordinadarının elde edilmesinden sonra çalışma sayfasındaki bir link ile Borland Pascal programında dosya yazdırmak için bir ekran açılmaktadır. Koordinatlar girildiğinde seçime bağlı olarak ANSYS programında tek diş ya da tüm diş modelini otomatik olarak elde edilmesini sağlayacak .txt uzantılı bir Batch dosyası oluşturulmaktadır. Bu dosya ANSYS programı açılarak okutulduğunda diş modeli otomatik elde edilmektedir. Bu da model hazırlamak için harcanacak süreyi en aza indirmektedir. Model oluşturma aşamalan Şekil 6'da görülmektedir. Programda boyudandırmanın ardından yapılacak
analize yardımcı olmak amacıyla kuvvet hesabı, özellikle de temas çizgisinin eksene paralel olmadığı helisel diş için karmaşık olan tek dişe düşen kuvvet hesabı yapılmaktadır. Her iki programın tam olarak tüm fonksiyonlarıyla çalışarılabilmesi için kullanılacak bilgisayarda Microsoft Excel®, Borland Pascal, Autocad 2000 ve ANSYS programlarının kurulu olması gerekmektedir.